Itxi
Bilbo handiena da; Donostia, turistikoena;... eta Gasteiz? Euskadiko hiriburu administratiboak zur eta lur utziko zaitu, ezagutu behar zenituzkeen txoko historiko eta gastronomiko ugari ezkutatzen baititu.
Hori dela eta, Guuk-ek, motxila bizkarrean hartu, eta Eraztun Berdea, Erdi Aroko Arbendola eta hango eraikin instituzional eta erlijioso guztiak ezagutu nahi izan ditu. Ezin ahaztu, jakina, goxuez, pintxoez eta Arabako Errioxako ardo zoragarriez.
Etorri gurekin Gasteiz ezagutzera! 🌿
Hegoaldetik bazatoz, Euskadin aurkituko duzun lehenengo gauza izango da, eta, iparraldetik bazatoz, berriz, gosegarria izango duzu, Errioxako ardoetan murgildu aurretik. Gasteizek Trebiñu konderria du mugakide hegoaldetik, eta euskal natura zoragarria, berriz, iparraldetik:
Ekialdean, Burgu du, eta, mendebaldean, Badaiako mendilerroa. Toki estrategikoan dago penintsula eta Frantzia lotzen dituen bideetan, eta, mendeetan zehar, balio militar eta ekonomiko izugarria eman dio horrek eskualdeari.
Gaur egun, Gasteizko Kuadrillari dagokio, eta Euskadiko egoitza administratiboa hartzen du, lurralde historikoak gobernatzen dituzten eraikin instituzional guztiekin.
Non kokatua dagoen kontuan hartuta, hiru euskal hiriburuetatik irisgarriena da garraioari dagokionez, batez ere A-1a igarotzen delako hiritik; errepide horrek penintsularen iparraldeko komunikazioa (Madrildik gorakoa) egituratzen du, eta Euskadi eta Nafarroa lotzen ditu.
Oso erraza da Gasteizera iristea, bai Bartzelona eta Madrildik, bai Bilbotik, Donostiatik edo Euskadiko beste edozein tokitatik. Sinplifikatu egingo dugu, baina kontuan izan ez zaizula ezertxo ere kostatuko asteburuko bisita bat programatzea.
50 kilometro baino gutxiago daude bi euskal hiri handi horien artean. Beraz, bidaia labur samarra da, modalitatea edozein dela ere.
Geografikoki, Gasteiztik 76 kilometro ingurura dago Gipuzkoako hiriburua. Bilbotik egin beharreko bidaia baino apur bat luzeagoa da, baina egiteko modukoa da Euskadiko Hiri Berdean asteburu bat pasatzeko.
Erdi Aroko halako erdigunea edukita, ezinezkoa da Gasteizen historiari buruzko jakin-minik ez izatea. Baina, gaur egun, oraindik ez dago argi non kokatu behar den hiriaren jatorria. Data ofiziala 1181. urtea da; urte hartan, Nafarroako errege Antso VI.a Jakitunak forua eman zion.
Baina zein da arazoa? Erromatarren garaiko aztarna arkeologiko batzuen arabera, aldi baterako kokaleku bat egon zen han, eta inguruan Leovigildoren kokaleku bisigodo bat egon zela ere aipatzen da. Oraingoz ez da informazio ofiziala, baina laguntzen digu ulertzen aspaldikoa dela Gasteiz.
Nafarroako Erresumaren behar geoestrategiko bati erantzunez sortu zen, gaur egungo Euskadiren lurraldeak Gaztelako Erresumaren erasoetatik gotortzeko. Arrazoi beragatik sortu ziren garai berean Trebiñu, Guardia, Antoñana, Bernedo eta Argantzon ere.
Alderdi politikoa ere hartu behar da kontuan. Antso VI.ak hiribildu bihurtu zuen Gasteiz oso toki onean zegoelako Arriagako Kofradia ospetsuaren botereari mugak jartzeko.
Baina, XIII. mendearen hasieran, Alfontso VIII.ak konkistatu egin zuen, eta, zenbait suteren ondoren, zatirik handiena berreraiki zuen. Garai hartakoak dira Hedegile, Zapatari eta Errementari gremio-kaleak. Orduz geroztik, Aiztogile, Pintore eta Barnekale gehitu zitzaizkion, baita beste auzo batzuk ere mendeetan zehar.
Gasteizera iristean, haren banaketa zirkularrak emango dizu arreta handiena. Horrela zabaldu zen Erdi Aroan, babes-harresi eta guzti. Gaur egun, horri esker, 645 hektareako Eraztun Berde ospetsua du, eta 2012an Europako Hiriburu Berde izendatu zuten horregatik.
Gainera, kontinente osoko hiri-mugikortasun onenetako bat du hiriak, bai bere kaleengatik, bai garraioan egin dituen inbertsioengatik. Oraindik ez dakizu zer ikusi Gasteizen? Hona hemen ideia batzuk.
90eko hamarkadan eraiki zen, eta hiriaren kanpoalde osoa parke ugariz inguratzen du. 30 bat kilometroko ibilbide zirkular bat du, bizikletaz egiteko modukoa. Ibilbide hori eginda, argi geratuko zaizu zergatik esaten zaion Gasteizi "hiri berde". Hona hemen parke nagusiak:
Europako eta mundu osoko erdigune ikusgarrienetako bat du Gasteizek. Erdi Aroko suteen ondorioz eraikin nagusiak erre baziren erehainbat mendez, eremua hazi egin zen, eta arazorik gabe eutsi zion, inbasioak gorabehera. Eskerrak!
Hiriko eremu honek diseinu irregularra du, eta Erdi Aroko gremio-kale ospetsuak daude bertan: Hedegile, Zapatari, Errementari, Aiztogile eta Pintore. Hemen ditugu, baita ere, Gasteizko eraikin historiko nagusiak; besteak beste, hauek:
Nahiz eta erdiguneak berak askorako ematen duen, Gasteizek beste bost mendeko historia ere badu, garaikideagoa, eta garai horretan ere aldaketa esanguratsuak izan zituen. Zerrenda amaigabea da, baina laburpen bat egiten saiatu gara.
"Non ezin da jan Gasteizen?" galdetu behar genuke. Ardogintzan, Errioxaren eragina du Arabako hiriburuak, baita euskal gastronomia askotariko eta kalitatezkoaren ondarea ere. Hori dela eta, ia edozein jatetxetan izango dituzu pintxoak eta txakolina.
Hona hemen gure gomendioetako batzuk: barraskiloak arabar erara, sasoiko perretxikoak, inguruko lekaleekin eginda tradizioari eusten dioten egoskariak, eta, haragiari dagokionez, txuleta ederrak, parrilladak eta ehiza-platerak.
Gainera, gozogintzak tradizio luzea du Gasteizen. Nonahi aurkituko dituzu goxuak, Gasteizko azkenburuko tipikoena. Baina baita trufak, tututxoak, eta alavesicos, vasquitos eta nesquitas direlakoak ere, besteak beste.
Joan aurretik, hartu tragoxka batzuk Zapateria, Aiztogile edo Hedegile kaleetan, "ibilbide gaiztoa" esaten dioten horretan. Garai batean izotza gordetzeko erabiltzen ziren harpeak tabernak dira gaur egun, eta oso gauza goxoak ematen dituzte. A, eta, zerbait historikoa nahi baduzu, joan Eguia dendara, Felipe II.aren mantekadoak probatzera.
Guuk-ek behin baino gehiagotan hitz egin dizu Gasteizen zaindaria den Andre Maria Zuriaren jaiez; abuztuaren hasieran izaten dira. Urteko ekitaldi garrantzitsuena dira, baina ez Gasteizko kaleetan egiten den bakarra. Hona hemen beste batzuk:
Jakin beharrekoa da Santiago bidearen ibilbideetako bat igarotzen dela Gasteiztik: barrualdeko euskal bidea. Hain zuzen ere, Santa Maria Katedrala bera ibilbidean dago.
Eta zerbait desberdina nahi baduzu, badago beste ibilbide oso interesgarri bat ere, zeina hiriburutik igarotzen baita Eva GarcÃa Sáenz de Urturiren trilogian oinarrituta ("El silencio de la Ciudad Blanca", "Los ritos del agua" eta "Los señores del tiempo"). Oso gomendagarria.
Nahikoa? Bilbok eta Donostiak ez ezik, Gasteizek ere merezi du ikustea . Guuk-ek zure bidaide izan nahi du, eta, horretarako, mugikorrerako tarifarik onena eskaintzen dizu. Gozatu hiri zoragarri honetako lauza bakoitzaren atzean dagoen kulturaz.
Apirila eta maiatza ezin hobeak dira Euskadin antxoa-denboraldiaz gozatzeko, euskal gastronomiako errezeta onenetakoren bat prestatuta.
Abril y mayo son los meses perfectos para disfrutar de la temporada de la anchoa en Euskadi con alguna de las mejores recetas de la gastronomÃa vasca.
Gipuzkoak, Arabak eta Bizkaiak penintsula osoko eskaintza kultural oparoenetako bat dute, zeinak nazioarteko Guggenheim baitu buru.
Gipuzkoa, Araba y Bizkaia cuentan con una de las ofertas culturales más importantes de toda la penÃnsula, capitaneada por el internacional Guggenheim.
Déjate llevar por la Fanfarre Eguna, los concursos gastronómicos y las tamborradas que recorren la capital alavesa durante los últimos dÃas de abril.
Murgil zaitez Fanfarre Egunean, sukaldaritza-lehiaketetan eta apirileko azken egunetan Arabako hiriburua zeharkatuko duten danborradetan.
