Itxi
Nafarroa kultura, gastronomia eta natura da eta, jakina, historiaren eta espiritualtasunaren sorleku. Horregatik, artikulu honetan, ibilbide oso bat egin nahi dugu autonomia-erkidego txundigarri honetako monasterio guztietan barrena. Nafarroa bisitatzeko asmoa baduzu, ezin duzu ibilbide hori egin gabe utzi.
Leireko monasterioa, Orreagako Errege Kolegiata edo Fiteroko monasterioa dira Nafarroara joaten bazara ezagutu behar dituzun artelan batzuk.
Gure herrialdeko benetako harribitxi arkitektoniko eta kulturalak diren monasterioen bilduma aberatsa du Nafarroak. Horregatik, esperientzia paregabe eta ahaztezina biziaraziko dizun leku horietako bat da Nafarroa, bakarrik bidaiatzen baduzu nahiz lagunduta bidaiatzen baduzu.
Leireko monasterioa ingurune natural ikaragarriaz inguratuta dago, Iruñetik 50 kilometrora, eta arte erromanikoaren erreferentea da Nafarroan. Bere kriptak fresko erromanikoak ditu, eta nahitaez bisitatu behar da. Ba al zenekien Gartzia Santxitz III .a Nagusia, Iruñeko erregea, hemen koroatu zutela? Bere elezahar eta misterioek leku magiko bihurtzen dute. Hori bai, automobilez bertaraino joatea gomendatzen dizugu, Pirinioetako A-21 autobian barrena, 47. irteera hartuta.
Irantzuko Andre Mariaren monasterioa basoz inguratutako haran eder batean dago, eta bere edertasunagatik eta lasaitasunagatik nabarmentzen da. Joaten bazara, klaustro gotikoa eta eliza ikusi behar dituzu, bertako bi maisulan handiak. Bitxikeria bat: XV. mendeko izurri beltzaren eta gerren ondorioz, monasterioak bere ondarearen zati handi bat galdu zuen. Hala ere, XX. mendearen erdialdean berreraiki egin zuten. Beraz, artearen eta historiaren zale amorratua bazara, ezin duzu ikusi gabe utzi.
Zistertarren monasterioa da, Zistertarren Ordena izenez ezagutzen den monje-ordena katoliko erreformatu batekoa. Monasterioko elizak basilika-oinplanoa eta klaustroa ditu, eta gaur egun Nafarroan aurki dezakegun zistertar estiloko eraikinik zaharrena da. Bitxikeria gisa, aipatu behar da antzina Gaztelako gortera bidaltzen zen ardo ospetsu bat egiten zela abadia horretan, eta bertako liburutegian kodize bilduma baliotsua dagoela.
XII. mendean sortua, Fiteroko monasterioa estilo erromanikoko elizagatik nabarmentzen da. Hala ere, klaustroa gotikoa da eta herrialdeko Erdi Aroko arkitekturaren adibide handienetako bat da. Artelan horren ondoan, San Joan ermita dago. Beilatokia da eta horrek ere merezi du bisitatzea.
Baztan ibarrean dago, Nafarroako Pirinioen eta Frantziako mugaren eremuan. Monumentu-multzo bat da: eliza, klaustroa eta abadia. Bere ingurune naturalak, Baztan ibaiarekin eta inguruko mendiekin, paradisu naturalaz gozatzeko eta hiriaren erritmo frenetikotik deskonektatzeko leku apropos bihurtzen du. Ba al zenekien monasterio hau monje beneditarrek sortu zutela?
Mugarri bat da Done Jakue bidean. Eliza, bere arkupe erromanikoarekin eta klaustroarekin, artelan bat da. Bitxikeria gisa, aipatu behar da hemen izan zela Orreagako gudua 778. urtean. Gudua Errolanen kantua poema epikoan betikotuta geratu zen. Poema XI. mendean idatzi zen, Karlomagnoren erregealdiko Errolan buruzagi militar frankoan oinarrituta.
Monasterio zistertar hau 100 biztanle inguruko Tulebras herri txikian dago. XII. mendean sortu zen eta portada erromaniko ikusgarria duen elizagatik nabarmentzen da. Elizaz gain, merezi du museoa bisitatzea, XVI. mendetik XVIII. mendera bitarteko arte sakratuko bilduma eder bat eta interes kulturaleko objektuak baititu. Oso ezaguna da Karitateko Andre Mariaren monasterio gisa ere.
Santiago de Compostelarako bidearen erdian dago Iratxeko monasterioa, eta batez ere mahastiengatik eta ardo onagatik da ezaguna. Bitxikeria gisa, hemen aurki dezakegu desioen iturri ospetsua: bertatik edaten baduzu Nafarroara itzuliko omen zara. 2 kilometrora bakarrik dago Lizarra, Erdi Aroko herria, Donejakue bideagatik eta Donejakue bidearentzat sortua. Oso gomendagarria da bisita azkar bat egiteko.
Interes Kulturaleko Ondasun izendatu zuten 1993an. Eraikin ikusgarria da, ondo bereizitako hiru elementu arkitektonikoz osatua: XVII. mendeko klaustro bat, patioa inguratzen duten bizitegi-eraikinak eta estilo erromanikoko Erdi Aroko basilika bat, doan bisita dezakezuna. XIII. eta XIV. mendeen artean eraikia, hegoaldeko sarreran dagoen garaiagatik ere nabarmentzen da, zeina antzinatean elizaren zergak gordetzeko erabiltzen baitzen.
Astorgatik Bordelerako galtzadan dago. Nafarroako estilo erromaniko landatarrekoa da eta 1140. urtean eraiki zen. Erresuma Zaharreko kristautasunaren sorlekutzat jotzen da, penintsulan erresuma bisigodoen desagerpenaren eta arabiarren inbasioaren ondoren sortutako aurreneko erresumetako bat. 1983an Monumentu Historiko Artistiko izendatu zuten estatu mailan.
Ezagutzen al zenituen? Orain bai, eta espero dugu Nafarroa bisitatzera animatuko zarela eta hitzik gabe utziko zaituzten leku hauetan guztietan geldialdi bat egingo duzula. Eta ez ahaztu argazki-kamera on bat duen mugikorra eramatea, une magiko horiek guztiak betikotzeko eta, bide batez, hornitu zaitez Guuk-en datu-tarifarik onenarekin. Ezagutu xehetasun guztiak gure webgunean.
Gastronomia eta paisaiarik onenetakoak izateaz gain, Nafarroan Euskal Herri osoko monasterio enblematikoenez goza dezakezu.
2024/2025 ikasturtea irailaren 5aren inguruan hasiko dute nafarrek, bi zubi izango dituzte, eta ekainaren 18an amaituko dute.
Uztailaren amaieran, Nafarroako bigarren hiri garrantzitsuena dotore janzten da Revoltosaren, Dorotearen eta Larrain-dantzaren doinuan dantzatzeko.
Frantses bide ezagunaz gainera, Nafarroan badira beste lau bide ere, paisaia eta herrixka xarmagarriak ezagutzeko aproposak.
Jarraian aipatuko dizkizugun bost abentura-parkeetan plan bikainak egin ditzakezu: laser taga, zubi tibetarra, paintballa eta zuhaitzetako zirkuituak.
Nafarroako herri txiki honek jauregi ospetsua du, baina horrez gain estilo gotikoa, lorategi joriak eta gehiago du eskaintzeko.
