Itxi
Euskadik txoko ugari ditu, eta, jendek askok ezagutzen ez dituen arren, guk ondo dakigu zenbat balio duten eta nola tratatu behar ditugun. Esaterako, Arabaren bihotzean txoko horietako bat dago: Guardiako hiribildu pintoreskoa, upeltegi, trikuharri eta guzti.
Harresi itzelak, antzinako upeltegiak... Guardian, bidaia liluragarri bat egingo duzu denboran zehar, tradizioa eta modernitatea lotzen baitira giro paregabe eta atsegin batean. Ezin duzu huts egin!
Guardiaren historia Brontze Aroan hasten da; hala, hainbat mendetako gertakari historiko eta kulturalen lekuko izan da, eta horiek aztarna ezabaezina utzi dute herri pintoresko horretan.
Guardian, modu paregabean egiten dute bat naturak, arkeologiak eta enogastronomiak, eta esperientzia benetan berezia sortzen dute. Eta hemen gaude gu zu gidatzeko, ibilbiderik onena egin dezazun herri eder horretan barrena.
X. mendean sortu zen Nafarroako Erresumaren defentsa gisa, eta nabarmena da garrantzi estrategiko handia izan zuela, horren isla baitira herria inguratzen duten harresi ikusgarri eta bost sarrera-ateak. Ordutik, herri garrantzitsua izan da Guardia eskualdean, bai ikuspegi militarretik, bai ekonomikotik.
Guardiako ekonomia ardogintzan oinarritu ohi da, mendeetan zehar jorratua. Guardiako upeltegi batzuk antzinakoak dira, eta eskualdeak kalitate handiko ardo-ekoizle gisa duen prestigioa bultzatzen dute.
Guardiaren nortasunak indartsua izaten jarraitzen du, eta bere historia eta kultura aberatsean errotuta dago. Kale harriztatuekin, monumentu historikoekin eta paisaia pintoreskoarekin, ezinbesteko helmuga da Guardia Euskadiren historian eta tradizioan murgildu nahi dutenentzat, baita euskal herritarrak izanda ere.
Herriaren bihotz berdea da, naturaren harribitxi bat herrigune harresitutik oso hurbil. Iparraldean Toloño mendizerra dago, eta paisaia liluragarria osatzen du.
Erraz-erraza da aintziragunera heltzea: nahikoa da errepide nagusia hartzea, Logroñorako bidean, eta mahasti artean sigi-sagan dabiltzan landa-bideak esploratzea. Aintziragunean, lau hezegune txiki daude, eta «biotopo babestu» izendatu zuten, haren berezitasuna tarteko.
Guardiako historiaren bilbean, Sorginen Txabola trikuharria Euskadiko dolmenik garrantzitsuenetariko bat da; eta, ziurrenik, inguruko trikuharrietatik handiena eta egokienen kontserbatu dena.
1935ean aurkitu zuten, eta haren ganbera irudi poligonal bat egiten duten 9 lauzaz osatuta dago. Indusketetan, hainbat altxor topatu zituzten; esaterako, zeramika- eta uztai-zatiak eta giza gorpuzkiak.
Abuztuko Ama Birjinaren jaietan, akelarre bat antzezten da trikuharriaren inguruan, bisitariak gure tradiziorik antzinakoenean murgilarazteko. Historiaurrerako ate bat zabaltzea bezala da!
Guardiako aldirietan, La Hoya aztarnategi arkeologikoa dago, 1935ean aurkitua. Leku hori gizakion okupazioaren lekuko izan da 3 400 urtez baino gehiagoz, eta epizentro bihurtu zen Brontze Aroan.
Aztarnategiaren ondoko museoan daude ikusgai inguruan topatutako objektuak; esaterako, ontziak, platerak eta apaingarriak. Guardiako ibilbide horrek, herriaren arkitekturan eta historian murgilarazteaz gain, aukera ematen digu herriko txokorik ezezagunenak ikusteko, non bat egiten baitute naturak eta historiaurreko ondareak.
Guardia bere ardoagatik da ezaguna, eta txoko bakoitzean upeltegiak aurkituko dituzu, mendeetan zehar iraun duen ardogintza-tradizioa gordetzen dutenak. Ostatuetako sotoak bisitatzean, hainbat mendetako ardogintza-tradizioa biltzen duen historiaz betetako labirinto batean murgiltzen da bat, non gure hiriko bizitzari eta kulturari forma eman dion ardoari buruzko sekretuak eta pasadizoak gordetzen diren.
Hona hemen bisitatu ditzakezun upeltegi onenetako batzuk:
Euskadiko hiriburuetatik Guardiara joateko hainbat ibilbide daude. Dena ondo planifikatuta izan dezazun batere arazorik gabe, ibilbiderik onenak azalduko dizkizugu jarraian.
Bilbotik Guardiara 120 kilometro inguru daude.
Gasteiztik Guardiara 60 kilometro daude, gutxi gorabehera. Guardiatik gertuen dagoen hiriburua da; beraz, Gasteiztik joanez gero, goiz-pasa joan zaitezke Guardiara.
Donostiatik Guardiara 130 kilometro daude, gutxi gorabehera.
Behar duzun informazio guztia duzu dagoeneko: ibilbidea, historia, upeltegiak eta Internet Guuk-ekin. Zeren zain zaude? Esan lagun edo familiei, eta zoazte historiaz, ardo onez eta monumentu handiz betetako abentura batez gozatzera.
Euskal sukaldaritzaren barruan, baditugu izar handiak gildetatik edo marmitakotik haratago, hala nola La Viñako gazta-tarta edo porrusalda.
Estibalizko erromerian zein Armentiako basilikan jarduerak daude haurrek nahiz nagusiek San Prudentzio jaiez goza dezaten.
Esperientzia honi esker, haur txikienek eta nerabeek ikusiko dute nolakoa den euskal baserrietako bizimodua, eta prozesu tradizionalenak ezagutuko dituzte.
Beti izango ditugu gogoan euskarazko marrazki bizidunen sarrerako kantak, ikastolako abestiak edota Txirri, Mirri eta Txiribitonekin ikusten genituenak.
Mendi eta baso galantez gain, Euskadin kolore ugariko, gastronomia aparteko eta hondartza liluragarriko herri arrantzaleak ere badaude.
Leku magikoa dela esaten da. Izan ere, fantasiaz betea dago, Gorbeiako Parke Naturalaren bihotzean.
