Euskal Hiria
Cómo hacer marmitako fácil y dónde comerlo en Euskadi
4 minTe contamos paso a paso los ingredientes que hay que poner al fuego para hacer uno de los platos gastronómicos más famosos del País Vasco.
Itxi
Itxi
Itxi
Bizkaikoak dira euskaldun ororen ikurra, Gernikako arbola, eta Euskadiko museo famatuena, Guggenheim museoa (ia Europako famatuena ere bai). Horiez gainera, Bizkaian daude Gaztelugatxeko Doniene, Urdaibaiko erreserba eta, bai, Euskadiko herri politenetariko batzuk.
Horregatik, eskualdeko gauza tipikoenak egiteaz eta ikusteaz gainera, beti da aukera ona errepide nagusietatik atera eta eskualdekoetan barrena ibiltzea, seinaleztapen gutxiko ibilbideak zeharkatzea eta, oro har, gida turistikoetan iragartzen denetik aldentzea.
Guuk-ek Bilbo eta gainerako toki ezagunenak baino gehiago erakutsi nahi dizkizu, eta dagoeneko ezagutzen dituzun edo arabarra, gipuzkoarra edo nafarra izanik ezagutu beharko zenituzkeen toki horietara eraman. Prestatu motxila eta zoaz lagunekin Bizkaiko herri politenetara.
Isuntza zubiak eta Garraitz uharteak emango dizue atentzioa hasiera batean; Garraitz uhartera oinez joan zaitezke, itsasbeherarekin. Baina Lekeition (Bilboko biztanleen oporraldietarako ohiko herria, Lea-Artibai eskualdekoa) ikusteko ugari duzu. Hona hemen batzuk: Andre Mariaren Jasokundearen eliza, Uriarte eta Uribarria jauregiak, Turpin dorrea eta Dorre Zaharra eta Playa de Ondarzabal itsasontzi-museoa. Eta, nola ez, paseatu herriko kale estuetan, Santa Katalina edo Tala itsasargira bidean eta arrantzale-auzo ezagunean barrena. A! Eta iraileko lehenengo astean bisitatzen baduzu Lekeitio, herriko zaindariaren jaiez gozatzeko aukera izango duzu.
Ez dago eremu turistikoenetik gertu. Horregatik ez da agertzen gidetan. Baina huts egin ezin duzun Euskadiko historiaren zati eder bat gordetzen da Balmasedan. Enkarterrin zehar baldin bazabiltza hango paisaiez eta gastronomiaz gozatzen, Balmaseda bisitatzeko aukera paregabea izango duzu. Bizkaiko lehen hiribildu ofiziala izan zen Balmaseda, eta horren erakusgarri da Erdi Aroko ondare guztia. Merkataritzaren eta artisautzaren gune garrantzitsua izan da mendeetan, eta arkitekturan horren aztarnak ikusten dira. Bisitatu beharrekoak dira San Joan eta San Severino elizak, Santa Klara komentua, Zubi Zaharra eta Urrutia eta Horcasitas jauregiak. Aste Santuko prozesioak ere ezinbestekoak dira.
Zer esan dezakegu alde zaharra gune historiko-monumental gisa izendatu zaion udalerri bati buruz? Urduña Arratia-Nerbioi eskualdeko herri txiki bat da. Bisitari gehienak gero Nerbioi ibaiaren jauzia ikustera edo Tologorri, Solaiera eta Gorobel mendilerroko beste tontor batzuetara joaten dira. Baina udalerrian bertan ere badaude txoko ederrak. Izan ere, Bizkaiko herri politenetariko bat da. Besteak beste, aipatu beharrekoak dira Aduana (XVIII. mendeko eraikin neoklasikoa), Ortes Belasko, Mimentza, Belasko eta Diaz-Pimienta jauregiak, Andre Maria eta Familia Sakratuaren elizak eta komentu batzuk. Jatorrizko harresiaren zati handi bat mantentzen du oraindik, eta xarma kulturala ere bai. A! Eta herriko biztanleek Aste Santua eta Otxomaioak ospatzen dituzte.
Euskadiko Erdi Aroko historia gustuko baduzu, ezin dituzu alde batera utzi Elorrio eta hango Erdi Aroko ondarea. Durangaldeko herri honetako kaleetan barrena gabiltzanean, jauregi, harlandu eta oinetxeen artean, iraganera itzuli garela dirudi. Alde zaharrean, Gernikako Arbola plaza eta Andre Maria Sortzez Garbiaren basilika dituzu. Azpimarratzeko modukoak dira Arezpakotxaga jauregia eta Don Tello kaleko atea. Antzinako harresiak zituen ateetako bat da hori. Elorriotik joan aurretik, gogoratu Argiñetako nekropolia (eskualdeko hilobi-monumentu garrantzitsuenetariko bat) eta inka-inspirazioko Berriozabaleta iturria bisitatzea.
Bizkaiko herri politenak aipatzen ari garenez, ezin dugu ahaztu Gernika. Herritarren aurkako airetiko lehenengo bonbardaketaren biktima izateagatik da ezaguna herria. Baina, zorionez, Busturialdeko txoko honetara datozen bisitariek beste alderdi batzuk dituzte gogoan; esate baterako, Gernikako arbola enblematikoa, Foruen plaza (XIV. mendekoa), Europa parkea eta Batzar Etxea (han egiten dira Bizkaiko Batzar Nagusiak). Bai, ikusi Bakearen Museoa ere, 30eko hamarkadako egun beltz hori gogora dakarrena. Baina zoaz Astra lantegia, Eduardo Txillidaren omenezko eskultura eta herrian dauden haren gainerako artelanak ikustera ere. Eta Urdaibaiko Biosfera Erreserbatik gertuko edozein gune ere bisita dezakezu.
Surfeko ohola baldin badaukazu, etorri, eta bestela ere bai. Mundaka oso ezaguna da surferako olatu aproposengatik, eta lehiaketak antolatzen dira urtero. Baina uretatik kanpo ere baditu alderdi erakargarriak. Busturialdea-Urdaibai eskualdean dago, kostaldean, eta Betrokolo eta Katillotxu mendiek inguratzen dute. Horri esker, naturak berez babestutako txoko goxo paregabea da herria. Aurrez aurre, Kantauri itsasoan, Izaro uhartea dago. Mundakako itsasadarrak berebiziko hasiera ematen dio Urdaibaiko Biosfera Erreserbari. Herrian bertan, ez utzi ikusi gabe Larrinaga jauregia, Kurtzio kaleko gurutzea eta Andre Mariaren eliza. Eta bisita ezazu Kasino ezaguna ere.
Bizkaiko herri politen artean falta ezinekoa hau ere. Gomendatzen dizugu herri hau bisitatzean Mundakan eta Gaztelugatxeko Donienen ere geratzea. Oroitzapen polita geratuko zaizu. Bermeo tradizio handiko arrantzale-herria da, eta hango kontserbak eta gastronomia ere ospe handikoak dira. Zer ezin duzu huts egin Bermeon? Ba gauza asko: Benito Barrueta margolariaren eskultura, ukitu erromantikoko kasinoa, Ertzila dorretxea arrantzaleen museoarekin eta San Frantzisko komentua, besteak beste. Ikuspegi bikaina izango duzu une oro: Izaro uhartea, Matxitxako lurmuturra eta Tala. Irailean bisitatzen baduzu herria, Gaztelugatxeko baselizan bertan amaitzen den erromerian parte hartzeko aukera izango duzu.
Imajinatu Euskadiko kostaldeko herri tipiko bateko postala. Horixe da Elantxobe. Klixe horiek guztiak betetzen ditu, eta merezimendu osoz. Ez da harritzekoa Bizkaiko herri politenen artekoa izatea. Ogoño lurmuturraren ekialdeko hegalak babesten du. Badirudi eraiki zutenean haitza zulatu zutela, herriari tokia egiteko. Ezaguna da arrain-kontserbengatik, etxe eta kaleetako arrantzale-usainagatik eta mendez mende iraun duen kaiagatik. Kale Nagusia eta San Nikolas Barikoaren eliza ere ikusi behar dituzu.
Ezin dugu alde batera utzi Bizkaia bisitatzen dugunean. Bilbotik oinez ateraz gero, ia ohartu ere egin gabe iritsiko zara Getxora. Uribe Kosta eskualdean dago, hiriburutik 14 kilometrora. Hala ere, bere nortasuna eta xarma mantendu ditu azken mendeotan. Nahikoa da Andra Marin, Algortan, Areetan, Erromon eta Negurin ibiltzea herriaren magia sentitzeko. Gozatu hango hondartza eta labarrez, Galea lurmuturreko ibilbideaz (Aixerrota eta Galeako Gotorlekua ahaztu gabe) eta Bizkaia Zubiaz; Gizateriaren Ondare izendatu zuen Unescok, eta herria Portugaleterekin lotzen du. Bisitatu Santa Ana baseliza ere, eta jarraitu Mesedeetako Andre Mariaren elizara, Andre Mariaren elizara eta Zugatzarte pasealekutik Txurruka jauregira.
Ez da herria bakarrik (eta herria ere aparta da); kokapenak egiten du berezi. Areatza primerako abiapuntua da Gorbeiako Parke Naturala bisitatzeko eta Bizkaiko paisaia ederrenetariko batzuez gozatzeko. Herri txiki harriztatu bat da, etxeek xarma handia dute, eta Erdi Aroko hiribildua, Monumentu Multzo sailkapenean, Kultura Ondasun izendatu zuten. Mendirako bidea hartu aurretik, zoaz Santa Isabel komentura eta San Bartolome elizara, eta ez ahaztu onena: Gortazar edo Riscal jauregia eta udaletxea. Nahitaezko bisita Gorbeiara igo aurretik.
Bizkaiko herri polit asko utzi ditugu gure proposamenetik kanpo, baina gutxi batzuk baino ezin genituen aukeratu. Bizkaira baldin bazatoz, bisitatu Portugalete, Plentzia, Karrantzako bailara, Ea eta Ondarru ere.
Eta gogoan izan etxetik irten aurretik behar duzun guztia motxilan sartzeaz. Sartu gure webgunean eta kontsultatu Guuk-eko tarifa onenak, Euskadiko toki politak bisitatzen dituzunean, behar duzun informazio guztia izateko.
Te contamos paso a paso los ingredientes que hay que poner al fuego para hacer uno de los platos gastronómicos más famosos del País Vasco.
Euskal Herriko plater gastronomiko ezagunenetako bat prestatzeko beharko dituzun osagaiak azalduko dizkizugu pausoz pauso.
Repasamos a los líderes del equipo Atabey, Guabán, Yocahu y Corocote que están pelando por hacerse con la victoria en la edición 19 del reality.
19. reality honetan garaile ateratzeko lehian ari diren Atabey, Guaban, Yocahu eta Corocote taldeetako liderrak ezagutuko ditugu.
Surfaren beste aurpegiak milaka turista erakartzen ditu urtero Bermeora, eta Bizkaiko kostaldearen iragana ezagutzen dute ametsezko ingurune horretan.
Repasamos la aizkolaritza, el harrijasoketa, el harrijasotze, la sokatira y el resto de disciplinas que se practican en Euskadi partiendo de la tradición.