Itxi
Gernika-Lumo, edo besterik gabe Gernika, bizitzan gutxienez behin bisitatu behar genituzkeen toki horietako bat da. Herri soil bat baino gehiago, Gernika euskal herritarren historiaren, erresistentziaren eta nortasunaren sinboloa da. Baina ez gara ari soilik monumentuez eta eraikinez; baita jarduerez ere, eta deigarriak egingo zaizkizu iritsi bezain pronto.
Mendiz eta paisaia berdez inguratutako Bizkaiko txoko hau gure historiako funtsezko gertaeren lekuko izan da, eta nor garen eta nondik gatozen gogorarazten diguten monumentuak ditu.
Gaur egun, tradizioaren eta modernitatearen arteko nahasketa da Gernika; euskal kultura, artea eta natura elkartzen diren gune bat. Hortaz, leku enblematiko honetara etortzeko asmoa baduzu, hona hemen haren monumentuak eta historia, eta huts egin ezinezko jarduerak.
Euskaldunentzat, leku gutxik dute Gernikako Batzar Etxeak eta Arbolak adinako balio sinbolikoa. Multzo hori, eremu instituzionala izateaz gain, euskal nortasunaren bihotza da.
Erdi Arotik, Bizkaiko ordezkariek egindako bileren lekuko izan da toki hau, eta, denborarekin, askatasunaren eta autonomiaren sinbolo bihurtu zen.
Gaur egungo Batzar Etxearen eraikinak arkitektura neoklasikoa du, eta itzelezko batzar-aretoa; solemnitatez betetako tokia da. Barruan, beirate handi bat ikusiko duzu, eta Bizkaiko udalerriak irudikatzen ditu; xehetasun hori oso deigarria da, eta batasunari eta nortasunari buruz hausnartzera bultzatzen du.
Baina, ezbairik gabe, elementurik bereziena Gernikako Arbola da. Ehun urtetik gorako haritz honek “Gernikako arbolen” ondoz ondoko belaunaldiak ekarri ditu, eta gure herriaren espiritua eta eskubide eta askatasunekiko konpromisoa irudikatzen ditu.
Gernikan egotean, hona etorri behar duzu, ezinbestean, toki sakratu honen historia ongi ikasteko eta sortzen duen errespetuaz jabetzeko.
Gernikaren orain dela gutxiko historian sakondu nahi baduzu, nahitaez etorri behar duzu Bakearen Museora. 1937ko apirilaren 26an, Gerra Zibil betean, hiribilduak jasan zuen bonbardaketa gogorarazteko sortu zen museoa.
Zoritxarreko egun hartan, indar frankisten aliatu ziren Kondor Legio alemaneko hegazkinek eraso egin zioten Gernikari airetik: herriaren zati handi bat suntsitu zuten, eta marka ezabaezina utzi zuten historian.
Bakearen Museoak giza ikuspegitik kontatzen du historia, eta, gertaerak ez ezik, bonbardaketak hiribilduko herritarrengan izan zuen eragina ere azaltzen du.
Lekukotzak, argazkiak eta dokumentuak ikusiko dituzu hor, eta ezbehar hura hobeto ulertzeko aukera emango dizute. Gainera, bakea eta elkarbizitza sustatzea du helburu museoak, eta jarduerak eta aldi baterako erakusketak antolatzen ditu bakeari buruz testuinguru zabalagoan hausnartzeko.
Museoko aretorik hunkigarrienetako bat Picassoren Gernika margolan ospetsuaren kopia duena da. Margolan horrek betiko irudikatu zuen ezbeharra , eta, berez, gerraren aurkako oihua da.
Gernikan nahitaez ikusi beharreko beste toki bat Europako Herrien Parkea da. Berdegune honetan, naturak eta arteak topo egiten dute, bakeari eta batasunari gorazarre egiteko. 1991n sortu zen Parkea, eta herrien arteko elkartasunaren sinboloa da, ezin hobea paseo lasai bat emateko hango eskulturen eta lorategien artean.
Eskultura aipagarrienetako batzuk Eduardo Chillidaren Gure aitaren etxea eta Henry Moore artista britainiarraren Large Figure in a Shelter daude.
Lan horiek Gernikaren historia markatu duten nahigabea eta itxaropena islatzen dituzte, eta estrategikoki kokatuta daude hausnartzera eta atseden hartzera bultzatzen duen parke batean. Bestalde, Parkea ezin hobea da familientzat eta bikoteentzat, soropil zabalak eta txoko lasaiak baititu paseo-egun batez gozatzeko.
Esperientzia paregabea eta Gernikako eguneroko bizitzaren parte da astelehenetako merkatua, Bizkaiko zaharrenetako eta tradizionalenetako bat.
Astelehenetan, herriaren erdigunea salmahaiz betetzen da. Salmahai horietan, baserritarrek beren produktu freskoak saltzen dituzte: barazkiak, frutak, gaztak, hestebeteak, ogia eta, sasoia denean, Ibarrako pipar ezagunak.
Gernikako merkatuan ibiltzeak aukera ematen du gure lurreko zaporeak eta aromak ezagutzeko eta tokiko produktua babesteko. Kolorez beteta egoten dira salmahaiak, eta giroa zaratatsua izaten da, bereziki udazkenean, sasoiko produktuen benetako festa bihurtzen baita orduan merkatua.
Gastronomia gustuko baduzu eta bene-benetakoa dastatu nahi baduzu, ezin duzu Gernikako merkatua huts egin.
Haren historia museoetatik kanpo aztertzeko aukera ere ematen du Gernikak. “Memoriaren babeslekuak” proiektuaren bidez, Gerra Zibilean herritarrak bonbardaketatik babesteko eraiki ziren babesleku antiaereoetako batzuk bisitatu daitezke.
Babesleku horiek berritu egin dira, eta gida espezializatuekin bisitatu daitezke; gida horiek egun haietako historia, herritarren beldurrak eta herriaren defentsa antolatzeko modua azalduko dituzte.
Jarduera hori bereziki interesgarria da gerraren xehetasun gehiago eta euskaldunen eguneroko bizitzan izan zituen ondorioak ezagutu nahi dituztenentzat. Esperientzia hunkigarria eta hezigarria da, eta oso egokia Gernikako biztanleek herriaren historiako gertaera ilunenetako batean erakutsi zuten sendotasuna hobeto ulertzeko.
Gustuko baduzu naturan egotea, Gernika abiapuntu ezin hobea da Oiz mendia, Bizkaiko deiadar-mendietako bat, eta Urdaibaiko Biosfera Erreserba ezagutzeko.
Gernikatik, mendi-bideetan barrena, Oiz mendiaren hegaletaraino irits zaitezke, eta, han, ingurunearen eta Gernikako hiribilduaren beraren ikuspegi panoramikoez goza dezakezu.
Gainera, Urdaibaiko Erreserba naturagune babestua da, eta askotariko jarduerak eskaintzen ditu; besteak beste, hegaztiak begiztatzea, kayakean paseatzea eta flora eta fauna ezagutzeko txango gidatuak.
Urdaibaiko padura leku zoragarria da naturarekin bat egiteko eta, udazkenean, bereziki polita da, hegazti migratzaileek geldialdi bat egiten baitute euskal paradisu honetan.
Gernikatik, erraz irits zaitezke Urdaibaira, autoz edo garraio publikoz, eta nahitaez ikusi beharra daukate inguruko aberastasun naturalaz jabetu nahi dutenek.
Nola irits zaitezke Gernika-Lumoraino, eta desio duzun bisita hori egin?
Zorteduna zu! Gernika ondo komunikatuta dago, eta nahiko erraza da Bilbotik, Gasteiztik edo Donostiatik herri historiko horretara iristea, nola autoz hala garraio publikoz. Jarraian, hiri horietako batetik zure bisita planifikatzeko xehetasunak emango dizkizugu:
Autoz: Bilbotik iristeko modurik bizkorrena BI-635 hartzea da. Irten Bilbotik aireporturantz, eta jarraitu Mungia eta Bermeoranzko seinaleei. BI-635 errepideak Gernikara eramango zaitu zuzenean, eta 40 minutu inguru irauten du ibilbideak. Errepide erraza da, eta Bizkaiko landazabalaren ikuspegi onak ditu.
Garraio publikoz: Bilboko Atxuriko geltokitik, Euskotrenen Bilbo-Bermeo lineako trena har dezakezu, eta Gernikan gelditu. Gutxi gorabehera 30 minutuz behin ateratzen dira trenak, eta bidaiak 50 bat minutu irauten du. Euskotrenek zerbitzu erregularra eta erosoa eskaintzen du, oso egokia paisaiaz trafikoagatik kezkatu gabe gozatzeko.
Gasteiztik Gernikara autoz iristeko, hartu AP-68 autobidea, Bilborantz. Ondoren, hartu 3. irteera, Durangorantz, eta jarraitu N-634 eta BI-635 errepideetatik, Gernikara iritsi arte. 1 ordu eta 10 minutu inguruko bidaia da.
Ez da aukera ona garraio publikoz joatea, tren bat hartu beharko baitzenuke Bilboraino, eta, gero, lehengo bide bera egin, eta hori guztia bi ordutik gorako bidaia izango litzateke.
Autoz, modurik azkarrena da AP-8 hartzea (Kantauriko autobidea), Bilborantz. Hartu 86. irteera, Zornotza/Gernikarantz, eta jarraitu Gernikara daraman BI-635 hartzeko seinaleei. 1 ordu eta 10 minutuko bidaia da.
Garraio publikoz, Donostiatik, Euskotrenen trena ere har dezakezu (Donostia-Bilbo linea), Zornotzako geltokiraino, eta, hara iritsitakoan, Bilbo-Bermeo linea hartu, eta Gernikan gelditu.
Donostiatik Zornotzarako trenak 30 bat minutuz behin ateratzen dira, eta, tren-aldaketaren denbora ere kontuan hartuta, 2 ordu eta 15 minutu inguruko bidaia da. Bidea luzea bada ere, zerbitzua erosoa da, eta aukera ona da errepideetako trafikoa saihesteko.
Gernikako bisitari ahalik eta probetxurik handiena ateratzeko, Guuk-enaren moduko konexio fidagarri bat bidelagun ezin hobea bihurtzen da une bakoitza denbora errealean planifikatzeko eta partekatzeko.
Guuk-en tarifa eta zerbitzuekin, erraza da konektatuta egotea, museoen ordutegiei buruzko informazioa izateko, leku enblematikoen irudiak partekatzeko edo, besterik gabe, Google Maps erabiltzeko, hiribilduko altxor ezkutuetako bat bera ere gal ez dezazun.
Natura bete-betean murgildu ahal izango zara, ardiak jezten eta mamiak eta taloak egiten dituzun bitartean, eta benetako euskal landa-bizitzaz gozatu.
Pozalaguako kobak du estalaktita eszentrikoen munduko bigarren multzo handiena, eta ezin duzu huts egin haien lore-forma liluragarria.
Antoñana toki paregabea da Arabako Mendialdea bisitatu eta hango historiaz, toki bereziez eta udaberriko azokaz gozatzeko.
Herri txiki honek gure historiaren zati handi bat gordetzen du, eta gainera, gastronomia ona, monumentuak eta gertuko plan erakargarriak ere baditu.
Ekitaldi honek antzinako tradizioak elkartu eta bizia ematen die Zalduondon, desfileen, epaiketa sinbolikoen eta ikuskizun kulturalen bidez.
Zenbait baso hain dira magikoak (esaterako, Otzarretakoa edo Urkiolakoa), ezen aparteko tonua hartzen baitute, eta ametsetako udazkena bizitzeko aukera emango dizute.
