Errege Bardea: zer ikusi eta nola iritsi Nafarroako basamortura

Ez gara erotu, ez. Pirinioetatik 70 kilometrora, urtero milaka turista erakartzen dituen basamortu bat dago. Errege Bardeari buruz ari gara, Nafarroako hegoaldean kokatutako eta parke natural, biosferaren erreserba eta erreserba natural gisa babestutako guneari buruz.

• Zein gaztelu eta jauregi ikusi Nafarroan

Nahikoa da argazkiei begiratu bat ematea hain babestua zergatik dagoen ulertzeko. 40.000 hektarea baino gehiagoko azalera du, eta Afrikako ingurune lehorrenetara zuzenean eramaten zaituen ekosistema; Iberiar Penintsularen iparraldean jarraitzen duzu, ordea

Jakin-mina piztu bazaizu, jakin ezazu leku onean zaudela. Guuk-eko kideok motxila bizkarrean hartu, kantinplora bete eta Nafarroako Errege Bardeara bidaiatuko dugu.

Non dago Errege Bardea?

Pirinioen eta Iberiar mendikatearen erdi-bidean dago. Ebroren Sakonune izenez ezagutzen denaren zati bat da, Nafarroako hego-ekialdean dago, eta muga egiten du Aragoiko ipar-mendebaldearekin. Eremu horretan, Errege Bardeak 45 kilometro ditu iparraldetik hegoaldera eta 24 ekialdetik mendebaldera.

Administrazioari dagokionez, Valtierra udal-mugartean dago, Eguarasko Barrutian, baina ez du herririk bere mugen barruan. Handik hurbil, Yugo mendilerroa eta Zaragozako Cinco Villas eskualdea daude (Sádaba edo Ejea de los Caballeros herriak nabarmentzen dira).

N-121, NA-125 eta NA-126 errepideek zeharkatzen dute eremua, eta ongi bereizitako hiru sektoretan antolatuta dago: El Plano, Bardea Zuria eta Bardea Beltza. Ez kezkatu. Ibilbide turistikoek Errege Bardeako lekurik garrantzitsuenak zeharkatzen dituzte eta.

Errege Bardearen jatorria: nola sortu zen

Laburtu egingo dugu, ez zaitugu eta aspertu nahi geografiako teknizismoekin. Errege Bardea tertziario kontinentaleko nahiz kuaternarioko materialez osatuta dago. Baina duela 37 milioi urte arte itsasoan zegoen, urpean!

Pirinioen eraketak eta Iberiar litosfera hondoratzeak Atlantikotik penintsula zeharkatzen zuen itsasoa sortu zuen. Hainbat mugimendu tektonikoren ondorioz, Gipuzkoa altxatu egin zen, eta ur-masa hura ozeanorako irteerarik gabe harrapatuta geratu zen.

• Bitxikeria💡: Errege Bardean kastore, krokodilo, anfibio, arrain, dortoka eta flamenkoen fosilak aurkitu dituzte.

Hurrengo milurtekoetan, uraren parte handi bat lurruntzeaz gain, penintsulak inklinazioa aldatu eta ura Kataluniako Kostako Mendilerrorantz isurtzen hasi zen. Ura Mediterraneoan itsasoratzen hasi zen, gaur egun Ebro ibaia izenez ezagutzen dugunaren bidez.

Orduan, Errege Bardean inguruko mendikateetako jalkinak pilatzen joan ziren (gaur egun 4 kilometro inguruko lodiera dute). Lurruntzearekin batera higadura-prozesua hasi zen, Bardeako paisaiaren profil berezi hori sortu zuena.

Nola iritsi Errege Bardeara

Argazkiak zirraragarriak dira, naturak airerik gabe uzten zaitu eta erabateko isiltasuna dago;. baina, gainera, Errege Bardeak irisgarritasun oso ona eskaintzen du. Hurbiltasunari dagokionez, zortea duzu Gasteiz, Logroño, Iruñea edo Zaragozatik bazatoz.

• Gasteiztik Errege Bardeara: 2 ordu pasatxoko bidaia A-132 errepidean barrena.
• Iruñetik Errege Bardeara: ordubete eta 10 minutuko bidaia AP-15ean barrena.
• Logroñotik Errege Bardeara: ordubete eta 15 minutuko bidaia AP-68an barrena.
• Zaragozatik Errege Bardeara: ordubete eta 15 minutuko bidaia AP-68an barrena.

Nolanahi ere, Tuteratik abiatu beharko zenuke beti. Nafarroako bigarren udalerri garrantzitsuena bisitatzeaz gain, parkeko ibilbide nagusien abiapuntura joateko aukera izango duzu.

N-134 errepidetik eskuinera bazoaz, Arguedasetik iritsiko zara Bardea Zurira. Eta ezkerrera jotzen baduzu, parkea azpitik inguratuko duzu, Ejea de los Caballeros (N-125) edo Fustiñanatik (N-126) iristeko. Handik, Bardea Beltzera joan zaitezke.

Beste aukera iparraldetik iristea da. Zarrakaztelutik abiatuta, zuzenean sartuko zara El Pasora; Erronkariarren Errege Abelbidea da, eta artzaintza-tradizioa du. Nolanahi ere, hiru sektoreetan ibiltzea gomendatzen dugu.

Nola bisitatu Errege Bardea

Errege Bardean nondik nora ibili azalduko dugu. Ahaztu oinez egiteaz. Kilometro asko dira, eta gauza asko daude bisitatzeko. Turismo-bulegoak autoa erabiltzea gomendatzen du. Dena egun bakar batean ikusiko duzu, arazorik gabe.

Hainbat pista aurkituko dituzu automobilarekin sartzeko. Baina, nahiago al duzu bizikleta? Bederatzi ibilbide dituzu parke osoan, baina etxetik irten aurretik ondo begiratzea gomendatzen dizugu.

Bisita gidatua ere kontrata dezakezu, eta zerrendako denak ikusi ahal izango dituzu. Eta Errege Bardeatik hurbil bizi bazara edo harekin maiteminduta bazaude, jakin ezazu lau mendi-bide ere badaudela.

Oinezko ibilbideak Errege Bardean

Ezagutzen al duzu ingurua? Hala bada, aukera ezin hobea da lasaiago hartu eta Errege Bardeako leku garrantzitsuenetara oinez iristeko. Ibilbideak ongi seinaleztatuta daude, eta bisita atsegin bat egiteko behar den guztia dute.

• Castildetierra (0,8 km): ibilbide zirkularra Bardea Zurian barrena, parkean argazki gehien egiten zaizkion bururaino. Deskargatu gida ofiziala.
• Piskerra (6,7 km): Bardean bertan egin beharreko ibilbide zirkularra, tenperatura kontrolatuz egitea gomendatzen duguna. Parkean basamortuko paisaia nabarmenena duen eremua da. Deskargatu gida ofiziala.
• Peñaflor gaztelua eta Eguaras barrutia (11,3 km): joan-etorriko ibilbidea, parkeko eremurik idorrenetik abiatu eta eremu berdeenean sartzen dena. Haran batean amaitzen da, arroilaz, baso batez eta Peñaflor gazteluaren aurriez inguratuta. Deskargatu gida ofiziala.
• El Fraile (4,6 km): izen bereko buruan amaitzen da. Bardea Beltza koroatzen du, bere pinuekin eta Nafarroa eta Aragoi elkarren aurka borrokatzen ziren garaiko gazteluz betetako paisaiarekin. Deskargatu gida ofiziala.

Zer ikusi Errege Bardean

Garrantzitsua da Errege Bardea zatituta dagoen eta lehen aipatu ditugun hiru eremuak ez ahaztea: Bardea Zuria, Bardea Beltza eta El Plano. Hiruretan barrena ibilita ez duzu ezer bisitatik kanpo utziko.

• El Plano: Errege Bardeako iparraldea eta mendebaldea estaltzen dituen lautada handia da. Batez ere laborantzarako erabiltzen da.
• Bardea Beltza: pinuz eta sastrakaz estalita dagoelako du izen hori. Parkearen hegoaldean dago.
• Bardea Zuria: ezagunena eta bisitatuena da. Beste bi eremuek inguratutako sakonunearen ondoriozkoa da, eta, hartan, basamortuko paisaia lehorra da nagusi. Eremu horretan daude Castildetierra eta Piskerra begiratoki ezagunenak.

Zer ezin duzu utzi ikusi gabe Errege Bardean?

Hori oso subjektiboa da; izan ere, litekeena da besteei gustatzen ez zaizkien gauzak zuk gogoko izatea. Baina badaude Errege Bardean ikusi gabe utzi ezin dituzun leku batzuk, turismo-gida guztietan aipatzen direnak.

• Castildetierra: ez, ez gaude Kapadozian. Parke osoko bururik ezagunena da, baina ezin da hartara igo. Bardea Zuri osoa koroatzen du.
• Piskerra: gure iritziz, parke osoko bururik ikusgarriena da. Hemen ezkutatzen zen Sanchirrota bidelapur ospetsua, eta horregatik deitzen zaio "Bandoleros".
• Sanchirrotaren burua: Castildetierrarekin batera, parkeko formaziorik fotogenikoena da. Rallas Txokotik oso gertu dago, eta bere gazteluaren aurriak ere baditu.
• Cortinillasko burua: Bardea Zuriko talaia bat da, eta 219 eskailera-maila igo ondoren iristen da. Castildetierratik oso gertu dago.
• Cortinasko urtegia: inguruko herriak urez hornitzeko parkean eraiki diren urtegi eta putzuetako bat da.
• Ferialeko urtegia: parke osoko urtegirik ezagunena da, bertako aisia-eremuagatik eta hedaduragatik. Esako urtegitik hartzen du ura, eta El Pasoko paisaia guztia hartzen du.
• Bardea Zuriko begiratokia: informazio-zentrotik 300 metro baino gutxiagora aurkituko duzu Bardea Zuriko paisaia ikusteko begiratokirik onena.
• Hiru anaien burua: hiru puntako formazioa. Haren oinetan dago inguruan geratzen den azken artzain transhumantearen ukuilua.
• Los Blanquizales: tonu gorrizta eta zurixkako muinoak, Errege Bardearen idortasuna gehien erakusten dutenak. Parkearen barrualdearekin muga egiten dute. Ezin da eremu horretan sartu, militarrek erabiltzekoa da eta.
• Zapata urtegia: Cinco Villasko erretenaren emaria jasotzen du, lau hektareako diametroa du, eta Nafarroako hezegune garrantzitsuenetako bat da, fauna anitza duena.
• El Rallo: Bardea Zurian barrena ibilbide zirkularra egiten baduzu, aurkituko duzu. Mendi gailena da. Horma inklinatuak eta 400 metrotik gorako altuera ditu. Ez utzi ikusi gabe Erronkariarren Errege Abelbidea eta Ralla txokoa.
• Juan Obispo begiratokia: nahitaezko geralekua, Bardea Zuritik pasatuz gero nahitaez ikusi beharreko bistak dituena.
• Eguaras barrutia: teknikoki ez da Errege Bardeakoa, baina lur mugakideak dituzte eta partekatzen dituzte. Valtierrako udal-mugarteko 1.200 hektareako eremua da. La Estrozako goi-ordokia eta Peñaflor gaztelua hartzen ditu.
• Peñaflor gaztelua: Nafarroako Erresumak XIII. mendean eraiki zuen, Aragoiren aurka babesteko. Babes-eraikin hau inguruko gainerakoak bezain sinplea da, dorre soil bat eta harresia baititu. Gaur egun hondakinak baino ez dira geratzen, baina Nafarroako Blanca andrearen kondairak bizirik jarraitzen du.
• La Junta ordokia: eremu lehor eta lau batean barrena doan bidezidorra, erakargarritasun geologikorik gabea. Hegaztiak ikusteko leku aproposa da.

Beste eremu asko ere badaude, eta seguruenik Errege Bardea bisitatzeko aukeratu duzun ibilbidean aurrera egin ahala ikusiko dituzu.

Noiz bisitatu Errege Bardea

Errege Bardea udaberrian edo udazkenean bisitatzea gomendatzen dizugu. Kontuz udako oporretan bisitatzen baduzu; izan ere, urte-sasoi horretan tenperaturak aise izan daitezke 40 gradu zentigradotik gorakoak.

Gainerakoan, bisita planifikatu aurretik, gogoan izan debeku guztiak. Parkea babestuta dago ekosistemaren zainketa bermatzeko.

• Ezin dira buruak eskalatu.
• Debekatuta dago kanpatzea
• Automobilentzako baimendutako gehieneko abiadura 40 km/h da.
• Parkearen ordutegia goizeko 8etatik eguzkia sartu baino ordubete lehenago artekoa da.

Joateko gogoa sartu zaizu? Ez da harritzekoa. Guuk-ek zure mugikorrerako konexiorik onena eskaintzen dizu Errege Bardeako bisitarako. Prestatu bidaiarako, eta ezagutu Nafarroako ingurune bitxi eta politenetako bat.