Euskaraz abesteko gabon-kantarik onenak

Tradizioz, alaitasunez eta musikaz beteriko garaia dira gabonak Euskadin. Zalantzarik gabe, Olentzeroren opariez gozatzeaz gain, familiarekin eta lagunekin gabon-kantak abestea da jaietako unerik politenetako bat.

• Euskara erraz eta bizkor ikasteko abestirik onenak

Euskaraz ere aukera aberatsa dugu gabon-kantetan, eta haiek abesteak batzen eta emozioz betetzen gaitu, bai eta familiarekin irri egiteko eta une goxoak igarotzeko aukera eman ere.

Euskarazko gabon-kantak

Blog honetan, Euskal Herriko gabon-kanta ezagunenetako batzuk ikusiko ditugu, Euskal Herriko familiak gabonetan elkartzean faltatu ezin direnak. Batzuk aspalditik ezagunak dira, beste batzuk gutxiago agian, baina denek ekartzen digute gabonetako espiritua modu berezi batean.

Euskadin, gure gabon-kantak gure hizkuntzaren, gure historiaren eta gure folklorearen nahasketa ezin hobea dira. Gabonetako kantu hauek ukitu berezia dute, haietan islatzen baita gure kultura, mundua ikusteko dugun modua, egiten dugun guztiari jartzen diogun maitasun horrekin.

Euskal gabon-kanta tradizionalak: ezagunenen errepasoa

Goazen, sarrera gehiago luzatu gabe, eguberri hauetan faltatu ezin diren euskal gabon-kanta batzuk ezagutzera. Presta zaitez abesteko!

Hator, hator

Gabon-kanta hau klasiko bat da. "Hator, hator, mutil, etxera" etxera itzultzeko gonbita da, maite ditugunekin eguberriez gozatzekoa, tximiniaren inguruan eta, noski, gaztainekin.

Gabon-kanta hau ezin hobea da haurrekin abesteko, gogoratzeko erraza delako eta denak kutsatzen dituen erritmo alai hori duelako.

Hator, hator, mutil, etxera,
gaztaina ximelak jatera,
gabon gaua, ospatutzeko,
aitaren ta amaren ondoan.
Ikusiko dok aita barrezka,
ama ere poz atseginez.

Eragiok mutil,
aurreko danbolin horri,
gaztainak erre artean,
gaztainak erre artean,
txipli, txapla, pun!
Gabon gaua pozik igaro daigun.

Ongietorri-kantua da, Eguberriaren alaitasunerako deia, eta hartan batzen dira gaztainek sugarretan erretzean egiten duten soinua, txikien barrea eta bildutako familiaren berotasuna.

Din Dan Don

Beste gabon-kanta klasiko bat "Din dan don" da, eta haren hitzetan gabonen ospakizuna adierazten da. Seguru dagoeneko kantatzen ari zarela, letra irakurri gabe.

Kantu honek Jesusen jaiotzaz eta Jainko Haurraren etorrerak dakarkigun alaitasunaz hitz egiten digu. Bere lelo itsaskorrarekin eta jai-giroko erritmoarekin, gabon-kanta hau gure etxeetan gehien kantatzen direnetako bat izan ohi da.

Din dan don, din dan don!
Eguberri on!
Zorion, zorion!
gabonak, din-dan, don!
Din dan don, din dan don!
Eguberrion!
Zorion, zorion, Gabonak Gabon!

Izar bat hasi da dizdizka zeruan
berri onak zabaltzen ari zaigu munduan.
Jaio da, jaio da, Jaunaren semea,
askatxo batean dago, lastoen gainean.

Din dan don...
Aingeruak kanta, artzain onak dantzan,
Jainkoaren jaiotzan Pakea eta Aintza!
Astoak, aja-ja! Idiak, muu-mu!
estalpe zaharrean kantuan ari zaizkigu.

Din dan don...
Antxon eta Peru, artzain buruzuri,
izarrari jarraika biak datoz arinka.
Menditik barrena, haurtxoarengana,
artzain bakoitzak darama arkumetxo
bana.
Din dan don...

Gabon-kanta honek ukitu alai eta animatua du, ezin hobea familiako topaketak, besarkadak eta gabonetako brindisak laguntzeko. Ez dago aitzakiarik arnasa betean ez kantatzeko!

Ole Olentzero

Euskaldunontzat, bereziki barrualdean, Olentzeroren figura ezinbesteko pertsonaia da gabonetan. A zer gogoa Gabon gauean gure etxera irits dadin!

Gabonetako opariak ekartzen dituen pertsonaia mitiko honek bere gabon-kanta propioa du, eta —ez da harritzekoa!— oso ezaguna da. "Olentzero joan zaigu mendira lanera” abestia mendietan egiten duen lanaz mintzo da, eta euskal etxeetara opariak ekartzeko egiten duen bisitaz.

Olentzero joan zaigu
mendira lanera
intentzioarekin
ikatz egitera.

Aditu duanian
Jesus jaio dala
lasterka etorri da
berri ematera.

Horra, horra,
gure Olentzero
pipa hortzian duela
eserita dago.

Kapoiak ere baitu
arrautzatxuekin
bihar meriendatzeko
botila arduakin.

Olentzero buruhandia
entendimentuz jantzia
bart arratsean
edan omen du
hamar arruko zahagia.

Ai urde tripaundia
trala larala trala larala
ai urde tripaundia
trala larala trala lara.

Kantak doinu alaia eta tradizionala du, eta ezin hobea da familian abesteko. Entzuten dugun bakoitzean, ematen du Olentzero hurbil dagoela, haurren pozerako bere lana egiten.

Elurra teilatuan

Gabon-kanta hau ezin hobea da kaleak elurrez estaliak dauden egun hotz horietarako. Eta, elurrik ez bada, berdin kantatu dezakegu, eta horrela agian zerbait eroriko da...

"Elurra teilatuan" kantak negu-giro batera aldatzen gaitu, zeinean elurrak teilatuak estaltzen baititu eta familiak etxean elkartzen baitira gabonak ospatzeko.

Elurra teilatuan
zakua lepoan
ibili beharko dugu
aurtengo neguan.
Riau, riau, riau
rakataplau...

Hau duk umorea
utzi alde batera
euskaldun jendea.
Riau, riau, riau
rakataplau...
Hau duk umorea
utzi alde batera
euskaldun jendea.

Ahaire lasaiko gabon-kanta bat da, aproposa gabonetako une lasaietarako, zeinetan dena bare dagoen eta kanpoan hotz egoteak etxeko beroa goxoago sentiarazten digun.

Alaken

Beste gabon-kanta tradizional bat "Alaken" da, Jesusen jaiotza eta mundu guztiak hura nola ospatzen duen azaltzen duen kantua.

Erritmo pausatu eta sakonagoarekin, "Alaken"ek hausnarketarako eta bakerako gonbita egiten du, jaietan nor bere baitara biltzeko izaten diren une horietarako aukera bikaina.

Alaken, alaken,
ala pikula tun paire,
errespunde la pikula tunpa
Jesus Maria Jainkoa zen. (bis)
Adiskideok!
Ikusi duzue zelai horietan artzaia,
artzai txiki,
artzai handi,
artzai mutur leuna

Alaken, alaken...
Lo leri lelo,
goxo dek goxo,
neguan etxe txokoa. (bis)
Gaur jaio da, gaur,
Jesus Haurtxoa.
Lo leri lelo,
hiru errege
izar baten arrastoan

Lo leri lelo,
tranka, trankatran,
hirurak zaldiz badoaz.
Alaken, alaken...

Gabon-kanta honek letra sinple baina sakona du, Eguberriaren benetako esanahia gogorarazten diguna, opariez eta ospakizunez harago.

Jaiak alaitzeko beste gabon-kanta batzuk

Tradizioetan eta musikan aberatsa da Euskadi. Gabon-kanta ezagunetatik harago, jaietan familian abesten diren hamaika abesti daude. Haietako batzuk, hala nola "Aldapan gora" eta "Euritan dantzan", esaterako, gabonetako ereserki bihurtu dira askorentzat.

Kantu horiek gurekin izaten ditugu ez bakarrik familiako bileretan, baita ospakizun publikoenetan ere; adibidez, herri eta auzoetan egiten diren ospakizunetan.

• Aldapan gora: ukitu modernoagoa duen abesti hau aproposa da taldeka abesteko eta Euskadiko gabonen ezaugarri den batasun-sentimendu hori partekatzeko.
• Euritan dantzan: bere erritmo itsaskorrarekin eta letra jostariarekin, "Euritan dantzan" ezin hobea da abenduko euripean dantzatzeko; gabonak ez baitira kantatzeko bakarrik, etxekoekin musikaz gozatzeko ere badira!

Tradizionalenetatik hasi eta berrienetaraino, euskarazko gabon-kantek poz handia eskaintzen dute jai hauetan familiarekin gozatzeko. Modu bat dira gure sustraiekin konektatzeko, gabonak modu paregabean bizitzeko eta belaunaldi berriei gure hizkuntza eta kulturarekiko maitasuna transmititzeko.

Beraz, aurten, eguberriak ospatzeko etxekoekin biltzen zarenean, ez ahaztu errepertorioan sartzea euskarazko gabon-kanta horietako batzuk. Eta ezagutzen ez badituzu, ez kezkatu: une ezin hobea da ikasteko eta ziztu arnasa betean abesteko.

Abestu dezagun, gabonak dira eta! Zorionak!