Itxi
Euskadin, geure gastronomiaz, paisaiez eta hondartza ederrez gain, bizi-bizi dauden tradizioak ditugu. Harro gaude, gainera, horiei eusteaz, eta horietako kutunetako bat da Santa Agedaren ospakizuna.
Urtero, otsailaren 4an, jaiaren bezperan, gure herri eta hirietako kaleak euskaldunez betetzen dira, makila eskuan Santa Agedaren kopla tradizionalak kantatzeko.
Oso gustuko dugu kantatzea, eta zer hoberik taldean abestea baino! Nondik dator, baina, hain errotuta dagoen eta beti ospatzen dugun usadio hori? Neguko azken ospakizunetako bat dugu hau, eta, hartan murgiltzeko eztarria garbitu bitartean, kontatuko dizugu haren jatorri liluragarria eta nola ospatzen dugun.
Jaiegunak elementu kristauak eta paganoak bateratzen ditu. Santa Ageda Siziliako birjina eta martir bat izan zen, III. mendekoa, Kintziano tiranoari ezezkoa emateagatik bularrak moztu zizkiotena.
Emakumeen zaindaritzat jotzen da, eta hainbat botere omen ditu: suteak ekiditea, espiritu gaiztoak uxatzea, abereak gaixotasunetik babestea, uzta ona iragartzea eta abar. Migrainak eta buruko minak sendatu ere egiten omen ditu.
Horregatik, otsailaren 4an, Santa Ageda bezperan, haren omenezko koplak entzuten dira Euskal Herriko hiri, herri eta auzoetan.
Abesti horiek errepika bera dute, baina hitzak aldatu egiten dira leku batetik bestera.
Aintzaldun daigun Agate Deuna,
bihar da, ba, Deun Agate.
Etxe honetan zorion hutsa
betiko euko al dabe.
Nolanahikoak izanik ere, lurra makilaz astintzearen erritmo bereizgarriarekin batera abesten dira. Tradizio horren jatorria gure mitologian egon daiteke, lurra kolpe horiekin esnatu egin nahi izaten baitzen, neguko solstizioaren ondoren, udaberria emankorra izan zedin.
Santa Agedaren bezperako jaian, abesbatza, haur eta kuadrilla ugari irteten da kalera abestera eta ospatzera. Bilboko txikiteroak Alde Zaharrean ibiltzen dira, eta Plentziako eskola-abesbatzak eta txikiteroak ere pozarren irteten dira. Halaber, azpimarratzekoa da Getxoko abesbatza-jaialdia ere, besteak beste.
Tradizio errotua da Barakaldoko Santa Agedaren erromeria ere. Milaka lagun prozesioan igotzen dira Arroletza mendiko baselizara, urtero, otsailaren 5ean, San Blas lokarriekin, postuetako erroskilez eta txakolinaz gozatzera. Erromeria hori jaiaren aurreko eta ondorengo igandeetan errepikatzen da.
Horra hor Euskadin Santa Ageda ospatzeko moduen adibide batzuk. Eguna iritsi zain gauden artean, segi dezagun kantuan eta gure tradizio ederrez gozatzen.
Bilbon, Santa Ageda zirrara handiz bizitzen da. Badago Bizkaiko beste leku batzuetatik etortzen den talderik ere, esaterako, Arratiako abesbatza ospetsua. Bilboko suhiltzaileek ere urtero abesten dute Santa Ageda bezperan, hiriko zenbait lekutan.
Donostian, Santa Agedaren jaia berezia izaten da. Emakumeak kalera ateratzen dira, jantzi tradizionalak soinean, eta desfile eta prozesioetan parte hartzen dute. Eguna amaitzeko, komunitate- eta senidetasun-sentimendua indartzeko ekitaldi kulturalak eta gastronomikoak egiten dira.
Gasteizen, agotek gidatutako desfile koloretsuak ere izaten dira ospakizunean. Jai-giroak hiria hartzen du, jardueraz betetzen baita: jantzi tradizionalen txapelketak eta tokiko gastronomiaren erakusketak, besteak beste. Andre Maria Zuriaren plaza izaten da ospakizunaren erdigunea.
Labur esanda, Santa Ageda jaia, Euskadin, jai erlijioso bat baino askoz gehiago da, gure nortasunaren isla da, tradizioa, alaitasuna eta komunitate-sentimendua uztartzen dituena.
Emakumeak urtero-urtero irteten dira kalera Bilbon, Donostian eta Gasteizen Santa Ageda omentzeko, eta herri moduan batu egiten baituen tradizio koloretsua ehuntzeko. Aski dituzu ahotsa berotzea, jantzi tradizionala bilatzea eta Internetik onena, azken unean hitzak bilatu behar badituzu ere.
La víspera de Santa Águeda es un acontecimiento que tiene gran importancia y se vive de forma muy intensa en muchas localidades de Bizkaia, Gipuzkoa y Álava.
Zatoz lagunekin Kantauri itsasoaren ondoko hiri honetara, inauterietako koloreaz, musikaz eta jatekoaz gozatzera.
Disfruta de un festival de color, música y comida con tu kuadrilla en los carnavales de Donostia por toda la ciudad que baña el mar Cantábrico.
Arabako hiriburua argiz, kolorez eta musikaz beteko da, bai eta zein baino zen originalagoak diren mozorroz ere, gasteiztar guztiak alaitzeko.
La fiesta llena de luces, colores, música y disfraces más que originales llega a la capital alavesa para animar a todos los gasteiztarras.
Parte hartu gure herrialdeko iparraldeko inauteri onenetako batean, Farolinekin eta Zarambolasekin batera, kolorez eta musikaz betetako jai honetan.
