Itxi
San Ferminak dira flashak eta izenburuak erakartzen dituztenak, baina Iruñeak leku berezia du bihotzean hiriko zaindari San Saturninorentzat. Azaroaren 29an, Iruñeko kaleak tradizioz eta musikaz betetzen dira. Jai-giroan, solemnitatea, folklorea eta komunitatea nahasten dituzte.
Egun ezin hobea da alde zaharrean paseatzeko eta hango giro bero eta zirraragarriaz kutsatzeko. San Saturninok —San Zernin ere esaten zaio— lotura sakona du Iruñeko historiarekin eta hiriak Donejakue bidean izan zuen paperarekin.
Festa honek iruindarrak eta bisitariak biltzen ditu adin guztietarako jarduerez beteriko egitarauan, goizeko prozesiotik hasi eta Gabonetako argiak pizteko ekitaldira arte, zeinak jai-denboraldiaren hasiera markatzen baitu.
Egun hau berezia zergatik den jakin nahi baduzu, zatoz gurekin hiriko ospakizun kutunenetako batera.
Nahitaezko galdera: ez al da San Fermin Iruñeko zaindaria? Bai, San Fermin ere Nafarroako zaindaria da, baina San Saturninori dagokio hiriko zaindari izateko ohorea.
Santu hori jatorriz frantsesa zen, eta Donejakue bideko erromesen eskutik iritsi zen Iruñera; bere gurtza San Zernin izeneko Erdi Aroko burgu zaharrean finkatu zen, zeina gaur egun Iruñeko txokorik ezagunenetako bat baita.
San Saturninori eskainitako tenplua —San Zernin eliza ere esaten zaio— eraikin gotiko ikaragarri bat da, eta Iruñea Donejakue bidearen erritmoan garatzen zen garaiaren esentzia biltzen du bere barnean.
Goizean goiz hasten da eguna, Udaletxe Plazatik prozesioa ateratzearekin batera. Une magikoa da: alde zaharra txistu eta danbolinen soinuaz betetzen da, eta erraldoiak eta buruhandiak ere han izaten dira. Dantzariak ere ez dira falta izaten, eta euren mugimenduek bizitzaz betetzen dituzte segizioak ibiltzen dituen txoko guztiak.
Segizioak kale ezagunetatik aurrera egiten du, hala nola San Saturnino kaletik eta Kale Nagusitik, eta santuaren irudia haren izen bereko elizaraino eramaten du. Erraldoiek dantza egiten dute tenplu barruan meza hasi aurretik, eta xehetasun hori izugarri gustatzen zaie nola umeei hala helduei.
Zeremoniaren ondoren, prozesioa udaletxera itzultzen da, eta han dantza tradizionalak egiten dira hiriaren omenez. Aukera ezin hobea da bai bertakoentzat bai bisitarientzat Iruñearen sustrai kulturalak nabarmentzen dituen ikuskizun horretaz gozatzeko.
Arratsaldean ere, hainbat ekitaldi izaten dira. Lehen-lehenik, udal-atariko jaiotza inauguratzen da. Diseinu zainduko klasiko bat da, eta urtero harritzen ditu ikusleak.
Geroago, Udaletxe Plaza Gabonetako magiaren epizentro bihurtzen da, Gabonetako argiak ofizialki piztearekin batera. Une horrek hasiera ematen dio jai-denboraldiari, eta, une batez, hiria distira betean egoten da.
Aurreko urteetan, argiak piztearekin batera faroltxo argidunak askatzen ziren Gaztelugibelen; 2024an, baina, jarduera hori bertan behera geratu da.
Arrazoien artean, ingurumen-inpaktuarekiko eta segurtasunarekiko kezkak daude; erabaki horrekin, tradizioak gaur egungo garaietara egokitzeko ahalegina egin nahi da. Hala ere, egun horretako magia ez da lausotuko, jai-giroak bizirik jarraituko baitu Iruñeko txoko guztietan.
Iruñeko Udalak ospakizunaren osagarri den jarduera-programa askotarikoa antolatzen du beti. Txikienentzako tailerretatik hasi eta kontzertu eta erakusketetaraino, San Saturnino familiarekin edo lagunekin gozatzeko egun bihurtzen da.
Egun horretan Iruñera bisitan etortzeko asmoa baduzu, ez galdu festa berezi honekin bat egiteko aukera.
Esperientzia paregabea da alde zaharreko harri-zolazko kaleetatik ibiltzea musikaz, dantzaz eta tradizioz inguratuta, eta hiri honen izaera bero eta abegitsua islatzen du. Ongi etorri San Saturninoren festara!
Iruñeak aurpegi asko ditu, baina azaroaren 29an benetakoenetako bat erakusten du: bere historia ohoratu, bere sustraiak ospatu eta bere ondare kulturalaren parte izan nahi duten guztiei ongietorria ematen dien hiriarena. Bazatoz?
San Saturninoren jaiak tradizioa eta modernitatea uztartzen ditu, eta gozatzeko modu hoberik ez dago gehien maite dituzunekin konpartitzea baino. Guukekin, egun honetako une berezi guzti-guztiak harrapatu eta transmititu ditzakezu: erraldoien dantzaldietatik hasi eta Gabonetako argiak pizteko ekitaldiraino.💚
Ekitaldi honek antzinako tradizioak elkartu eta bizia ematen die Zalduondon, desfileen, epaiketa sinbolikoen eta ikuskizun kulturalen bidez.
Baserritarren azoken, prozesioen eta bestelako ekimenen bidez, tradizio honek komunitateak elkartzen ditu eta euskaldunok naturarekin eta herri-kulturarekin dugun lotura ekartzen digu gogora.
Gipuzkoan badakigu ondo pasatzen: horretarako ditugu Donostiako Danborrada, sanblasak eta santomasak, adibidez.
Gastronomia eta paisaiarik onenetakoak izateaz gain, Nafarroan Euskal Herri osoko monasterio enblematikoenez goza dezakezu.
2024ko sanmateoetan, zain izango dituzu "Mahats-zapaltzea", La La Love You eta gastronomia onaz eta piroteknia-ikuskizunez betetako aste bat.
2024/2025 ikasturtea irailaren 5aren inguruan hasiko dute nafarrek, bi zubi izango dituzte, eta ekainaren 18an amaituko dute.
